Jinsi kupanda ngazi kunavyoweza kunufaisha mwili na ubongo wako

Dakika 32 zilizopita

Ingawa tunashawishika kupanda lifti au badala ya ngazi, kupanda sakafu chache kwa siku kunaweza kuongeza afya na uwezo wa ubongo .

Kadiri unavyozidi kutembea, ndovyo unavyohisi kuchoka. Mnamo Septemba 3, 2021, Sean Greasley alipanda na kushuka mita 8,849 chini ya saa 23,umbali ambao ungempeleka kwenye kilele cha mlima mrefu zaidi duniani. Mwishowe, alikuwa akitokwa na jasho na hakuweza kutembea. Na alifanya hivyo kwa kutiwa moyo na jamaa zake.

Greasley anashikilia rekodi ya dunia kwa muda wa haraka zaidi wa kupanda na kushuka umbali saw n awa Mlima Everest kwa ngazi, kwa saa 22, dakika 57 na sekunde 2.

Huku Greasley alipopata mafanikio haya kwenye ngazi za nyumba yake ya Las Vegas, wengine hupanda ngazi hadi hatua zingine kali. Kukimbia kwenye mnara, kwa mfano, kunahusisha kupanda ngazi kubwa ndani ya majengo mashuhuri na majumba marefu. Kuna hata Chama cha Kukimbia kwa kwenye minara mirefu ya ulimwengu kwa wanariadha wasomi wanaoshiriki katika mchezo huu usio wa kawaida.

Wengi wetu labda hatutafikia urefu kama huo, lakini kupanda ngazi chache katika maisha yetu ya kila siku linaweza kuwa lengo linalofaa kufuata. Utafiti unaonyesha kuwa kupanda ngazi kunaweza kuwa na faida za kushangaza kwa afya ya mwili na ubongo-bila hitaji la kupanda hatua mbili kwa wakati mmoja au kuvunja rekodi yoyote.

Kupanda ngazi kumeonyesha kuboresha usawa na kupunguza hatari ya kuanguka kwa watu wazima wazee, wakati pia kukiboresha nguvu ya chini ya mwili. Tafiti zingine pia zinaonyesha kuwa kupanda ngazi chache kunaweza kuwa na athari chanya kwa uwezo wetu wa utambuzi, kama vile kutatua matatizo, kumbukumbu, na ikiwezekana kufikiri kwa ubunifu.

Kama aina ya mazoezi yenye athari ya chini, kupanda ngazi, hata kwa muda mfupi, kunaweza kusaidia kuboresha usawa wa moyo na mishipa na kupunguza hatari ya ugonjwa wa moyo na mishipa. Mafanikio sawa na ya mazoezi ya aerobic yanayopatikana kwa kupanda ngazi nyumbani yanaweza hata kuwa sawa na yale yanayopatikana kwa kutumia mashine za ngazi kwenye ukumbi wa mazoezi.

Ni nidhamu hii ya kila siku ambayo ina nguvu kubwa zaidi ya kuleta matokeo mazuri ya kiafya. Ngazi zinapatikana kila mahali—tunakutana nazo nyumbani, kazini, na katika maeneo ya umma. Kwa kuchagua kupanda ngazi badala ya kuruka kupanda lifti, tunajihusisha na aina ya mazoezi ya bahati ambayo yanaweza kuwa na athari kubwa kwa afya yetu.

"Ni zoezi ambalo karibu kila mtu anaweza kufanya kwasababu analipata na tunalifanya kila siku," anaelezea Alexis Marcotte-Chenard, mtafiti wa afya ya moyo, mapafu, na mishipa katika Chuo Kikuu cha British Columbia huko Kelowna, Canada.

Alexis Marcotte-Chenard anasoma jinsi ya kutumia mazoezi na lishe ili kupunguza hatari ya ugonjwa wa moyo na mishipa, hususan athari za " mazoezi"— na shughuli kali za mazoezi zinazodumu dakika moja au chini, zinazofanywa siku nzima. Kupanda ngazi ni shughuli ya kuahidi kwasababu inaweza kubadilishwa kwa urahisi kwa ugumu kwa kutofautisha kasi na hauhitaji vifaa au gharama.

Utafiti juu ya mazoezi, pia hujulikana kama "VILPA" (shughuli za nguvu za maisha za vipindi), unaongezeka huku watafiti wanatafuta suluhisho bora la mazoezi ya kupambana na tabia ya kukaa na kutofanya mazoezi ambayo kwa sasa inawaweka watu wazima bilioni 1.8 ulimwenguni katika hatari ya ugonjwa.

Nini hufanya ngazi kuwa mazoezi ya mwili yenye ufanisi?

Kwanza, kupanda ngazi ni njia rahisi ya kuongeza mapigo ya moyo wako—sehemu muhimu ya kufikia faida za kisaikolojia. Lakini kupanda ngazi kuna faida za kipekee juu ya aina nyingine za mazoezi.

"Kupanda ngazi huongeza mapigo ya moyo na matumizi ya oksijeni zaidi ya kutembea haraka, kwa sababu tu ni vigumu kwenda kinyume na sumaku au mvuto wa dunia," anaelezea Marcotte-Chenard.

Kupanda ngazi kunaweza kuongeza ukubwa na nguvu ya misuli ya paja na pia unatumia misuli ya tumbo kwa utulivu wa urefu.

Sio lazima hata kukimbia juu ya ngazi ili kupata faida. Ingawa ni kweli kwamba kupanda ngazi mbili kwa wakati mmoja kunaweza kuwa vigumu zaidi na kuhitaji kazi zaidi kutoka kwa misuli karibu na kifundo cha mguu na goti, utafiti umekuwa na maoni tofauti kuhusu ikiwa unachoma kalori zaidi kwa kuchukua hatua moja kwa wakati.

Kuna sababu nyingine ya kupendelea ngazi kuliko mashine ya ngazi ya mazoezi: kushuka ngazi.

Misuli iliyo mbele ya mapaja hupungua kwa njia mbili tofauti: wakati wa kupanda ngazi, hufupisha (contraction concentric) na wakati wa kushuka ngazi, hurefusha (contraction eccentric).

Andreas Stenling ni Profesa Mshiriki wa Saikolojia katika Chuo Kikuu cha Umeå, Uswidi, na anaangazia uhusiano wa muda mrefu kati ya shughuli za kimwili na afya. Yeye na wenzake wamekuwa wakichunguza athari za haraka za kupanda ngazi kwa uwezo anuwai wa utambuzi kwa vijana.

"Kuzuia na kubadili ni kazi kuu mbili za utambuzi tulizozingatia hapa," Stenling anaelezea. "Ubadilishaji wa utambuzi, wakati mwingine huitwa kubadilika kwa akili, ni urahisi ambao tunaweza kuhama kutoka kwa kazi moja ya utambuzi hadi nyingine," anaelezea.

"Kwa hivyo ni juu ya kubadili kutoka kazi moja hadi nyingine bila kulazimika kuweka upya utambuzi wako, kwa kusema. Kuzuia ni juu ya kuzuia habari zisizo na maana wakati unajishughulisha na kazi." Stenling anaelezea kuwa tunajua kazi hizi za utambuzi ni muhimu kwa kujifunza, kazi za utambuzi zinazohusiana na maneno, fikra za kufikirika, na uwezo wa kukaa ukizingatia jambo moja.

"Kupanda zaidi ya sakafu tano kwa siku kunahusishwa na hatari ndogo ya ugonjwa wa moyo na mishipa ya atherosclerotic."

Stenling na wenzake waligundua kuwa zoezi lao la kupanda ngazi liliboresha kwa kiasi kikubwa uwezo wa utambuzi wa washiriki. Pia washiriki walihisi furaha na nguvu zaidi baada ya kupanda ngazi.

Utafiti mwingine uliochapishwa na watafiti katika Shule ya Tiba ya Chuo Kikuu cha Yamaguchi nchini Japani pia ulionyesha kuwa watu waliopanda ngazi mbili walikuwa na utatuzi wa matatizo kuliko wale waliopanda lifti.

Utafiti mwingine wa kikundi hicho hicho pia uligundua kuwa kutembea chini ya ngazi kulisababisha kuongezeka kwa mawazo ya ubunifu, na kutoa maoni ya asili ya 61% zaidi kuliko watu waliosafiri kwa lifti. Kwa hivyo, ikiwa unatafuta msukumo kuhusu utatuzi wa shida , safari ya haraka ya ghorofa iya kupanda na kushuka inaweza kuwa yote unayohitaji.

Lakini wakati dhana ya hatua 10,000 kwa siku imekita mizizi katika akili ya umma kama kigezo cha mazoezi ya kila siku, kuna lengo kama hilo ambalo tunapaswa kulenga linapokuja suala la ngazi?