Raia wa Korea Kusini siku ya Jumanne Juni 3 watamchagua rais wao mpya baada ya kampeni kali ya wiki tatu. Uchaguzi huu muhimu utaamua mrithi wa rais aliyeondolewa madarakani Yoon Suk-yeol.
Imechapishwa: Imehaririwa:
Dakika 3 Wakati wa kusoma
Matangazo ya kibiashara
Kutoka kwa mwandishi wetu wa Seoul,
Uchaguzi ulichochewa na kutimuliwa kwa rais Yoon Suk-yeol mwezi Aprili mwaka huu. Rais huyo wa kihafidhina, ambaye waandishi wa habari walimwita Trump wa Korea, aliyechaguliwa mwaka wa 2022, alijaribu kuweka sheria ya kijeshi nchini Korea Kusini mnamo Desemba 3, 2024. Wanajeshi walitumwa kwenye Bunge la taifa ili kuwakamata wabunge. Jaribio hili la mapinduzi liliishia bila mafanikio saa chache baadaye huku kukiwa na upinzani kutoka kwa wanasiasa na waandamanaji.
Akiwa amesimamishwa kazi kwa kura ya wabunge mnamo Desemba 14, Yoon Suk-yeol alitimuliwa rasmi na Mahakama ya Kikatiba mnamo Aprili 4, 2025, baada ya kesi iliyochukua muda wa miezi mitatu. Hii ni mara ya pili katika historia ya Korea Kusini kwa rais aliyepo madarakani kuondolewa madarakani, kufuatia kutimuliwa kwa Rais Park Geun-hye mwaka wa 2017. Kusitishwa ghafla kwa muhula wake kulianzisha kinyang’anyiro cha uchaguzi wa urais mapema mwezi Mei. Wiki tatu za kampeni za kali zilisababisha wagombea wakuu wawili kujitokeza.
Kuunganisha Wakorea Kusini
Mgombea anayepewa nafasi kubwa zaidi ya kushinda uchaguzi huo ni Lee Jae-myung, 61, kiongozi wa chama cha upinzani. Licha ya kushindwa katika uchaguzi uliopita wa urais dhidi ya Yoon Suk-yeol, akikosewa na 0.7% ya kura, chama chake cha mrengo wa kushoto cha Democratic kilikua na kuimarika kupitia jina lake na kushinda katika uchaguzi wa wabunge wa mwaka 2024. Mwanasheria huyu wa zamani, meya, na gavana wa mkoa alinufaika sana kutokana na jukumu lake kama kiongozi wa upinzani dhidi ya Rais Yoon wakati wa jaribio lake la kulazimisha sheria ya kijeshi.
Hata hivyo, dhamira yake leo ni kukusanyika zaidi ya wapiga kura wa jadi wa chama, wenye maadili ya kimaendeleo, kwa wahafidhina waliokatishwa tamaa na mgogoro uliosababishwa na Rais Yoon. Ahadi za mapato ya kimsingi ya jumla na maendeleo ya kijamii ambayo yalikuwa nguvu yake mwaka wa 2022. Lee Jae-myung sasa anathubutu kujiita “mwenye msimamo wa wastani” kuwasilisha jukwaa la kuegemea zaidi na kujaribu kuwaunganisha Wakorea Kusini, hata kama itamaanisha kuwatenga baadhi ya wafuasi wake wa muda mrefu. Akitabiriwa kupata 50% ya kura, Lee Jae-myung tayari anatazamia kuchukuwa hatamu ya uongozi.
Anayemkabili ni Kim Moon-soo, 73, mgombea wa chama cha kihafidhina cha People’s Power Party, ambacho kilimuongoza Yoon Suk-yeol kuwania urais. Mwanaharakati huyo wa zamani wa vyama vya wafanyakazi, ambaye sasa ni Waziri wa Kazi, amejulikana kwa misimamo yake mikali, akichezea nadharia za Kikorea za mrengo wa kulia na njama, akishutumu China na Korea Kaskazini kwa kuchochea mgogoro wa kisiasa na kuiba uchaguzi. Akiwa ni mtu mwenye utata, hakupata uungwaji mkono kwa kauli moja ndani ya chama cha kihafidhina kwa ajili ya mstari wake wa uaminifu kupita kiasi kwa rais aliyepinduliwa, lakini uungwaji mkono wa wapiga kura wa mrengo wa kulia wa Korea ulimsukuma kufikia karibu 36% ya kura, kulingana na uchunguzi wa maoni.
Wanawake wasusia kampeni
Akiendelea na kazi ya rais wa zamani, Kim Moon-soo anaahidi kupunguza udhibiti wa uchumi na mstari mgumu dhidi ya China na Korea Kaskazini. Mpinzani wake, kwa upande wake, anapendekeza kufanya upya “mkataba wa kijamii wa Kikorea” kwa kuwalinda wafanyakazi na kuwekeza katika ukuaji wa kijani kibichi. Lakini wanawake hawapo kabisa katika kampeni hii. Katika nchi hii ya OECD isiyo na usawa zaidi kwa wanawake, wagombea, wote wanaume, hawakujadili suala hilo; kati ya watangulizi wawili, ni Lee Jae-myung pekee aliyetaja kwa ufupi “hasara za kimuundo” zinazowakabili wanawake.
Kwa wagombea, vigingi vya uchaguzi viko kwingine. Hapo awali, baada ya mzozo mkubwa wa kisiasa ambao umeigawa nchi hiyo, suala la urithi wa Yoon Suk-yeol na kurejesha amani ya kijamii ni kipaumbele kwa wagombea. Ingawa asilimia 60 ya Wakorea wanaidhinisha kushtakiwa kwa rais huyo wa zamani, sehemu kubwa ya maoni ya umma yanasalia kushawishika kuhusu manufaa ya jaribio la mapinduzi ya Yoon Suk-yeol mbele ya bunge lenye nguvu kupita kiasi. Wagombea wote wawili wakuu wanapendekeza kusawazisha mamlaka kati ya matawi ya utendaji na ya ubunge kupitia mageuzi ya kikatiba, ambayo wanaamini yanafaa kuzuia matumizi mabaya ya madaraka.
Suala jingine kuu katika uchaguzi huo ni Marekani, mshirika wa Korea Kusini na mshirika mkuu wa biashara wa uchumi huu unaozingatia mauzo ya nje. Akiwa tayari ameathiriwa na ushuru wa hadi 25% kwa magari, chuma, na alumini, bidhaa ambazo nchi hiyo inauza nje kwa wingi, rais wa mtarajiwa wa Korea Kusini atalazimika kujadiliana na Donald Trump.
