Masoko ya Mitaji Tanzania yashamiri katika miaka minne ya uongozi mahiri wa Rais Samia

Rais wa Jamhuri ya Muun­gano wa Tanzania, Mhe. Dk Samia Suluhu Hassan, ameweka alama kubwa ya mafanikio katika maendeleo na ustawi wa sekta ya maso­ko ya mitaji, katika kipindi cha miaka minne ya uongozi wake mahiri.

Akielezea mafanikio makubwa yaliyopatikana, Afisa Mtendaji Mkuu wa Mamlaka ya Masoko ya Mitaji na Dhamana (CMSA), CPA. Nicodemus Mkama amesema, mafanikio hayo yametokana na mazingira wezeshi, shirikishi na ende­levu ya kisera, kisheria na kiutendaji ya Serikali.

CPA. Mkama ameongeza kuwa sera za uchumi wa kidi­plomasia na uhusiano wa kimataifa zinazotekelezwa chini ya uongozi wa Mheshi­miwa Rais Samia, zimekuwa chachu yenye matokeo chan­ya katika kukuza ushiriki wa wawekezaji wa ndani na wa kimataifa na hivyo kuleta mafanikio makubwa zaidi katika masoko ya mitaji.

Sekta ya Masoko ya Mitaji imara, himilivu na yenye ufanisi mkubwa

Licha ya uwepo wa athari za migogoro ya kimataifa, masoko ya mitaji nchini yamekuwa salama, himilivu na yenye mafanikio makub­wa, ambapo, thamani ya uwekezaji katika masoko ya mitaji imeongezeka kwa asilimia 79.4 na kufikia Sh 52.3 trilioni katika kipindi kilichoishia Februari 2025, ikilinganishwa na shilingi trilioni 29.1 katika kipindi kilichoishia Februari 2021.

Jumla ya mauzo ya hisa na hatifungani yameongezeka kwa asilimia 78.1 na kufikia Sh 25.8 trilioni katika kip­indi kilichoishia Februari 2025, ikilinganishwa na Sh 14.5 trilioni katika kipindi kilichoishia Februari 2021 na thamani ya Mifuko ya Uwekezaji wa Pamoja ime­ongezeka kwa asilimia 454.6 na kufikia Sh 2.8 trilioni katika kipindi kilichoishia Februari 2025, ikilinganish­wa na Sh 500.3 bilioni katika kipindi kilichoishia Februari 2021.

Tanzania yaweka rekodi ya bidhaa saba bunifu za kihistoria katika masoko ya mitaji

CMSA imetekeleza mika­kati iliyowezesha utoaji wa bidhaa saba bunifu za kihis­toria zinazovutia wawekez­aji wa ndani na kimataifa. Utoaji wa bidhaa hizi ni sehemu ya utekelezaji wa mkakati wa Serikali wa Njia Mbadala za Kugharamia Miradi ya Maendeleo (APF) uliozinduliwa na Mhe. Dk Mwigulu Nchemba, Waziri wa Fedha wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania wenye lengo la kuwezesha taasisi kutoka sekta ya umma na binafsi kupata rasilimali fedha za kugharamia miradi ya maendeleo.

Bidhaa hizo ni pamoja na; Hatifungani ya kwanza ya kijani yenye thamani kub­wa iliyotolewa katika fedha mbalimbali, Kusini mwa Jangwa la Sahara, Hatifun­gani ya kwanza ya kijani ya taasisi ya umma kwa ajili ya ujenzi wa miundombinu ya maji na utunzaji wa maz­ingira na Hatifungani ya kwanza yenye mguso wa jin­sia Kusini mwa Jangwa la Sahara.

Nyingine ni; Hatifungani ya kwanza yenye mguso na matokeo chanya kwa jamii, iliyotolewa katika fedha mbalimbali Afrika, Hati­fungani ya kwanza inayoki­dhi misingi ya Shariah yaani Corporate Sukuk Bond na Hatifungani ya kwanza Iliyo­tolewa na shule ya sekondari na ambayo inayokidhi mis­ingi ya Shariah

Hatifungani kwa ajili ya ujenzi wa miundombinu ya barabara vijijini na mijini

Masoko ya Mitaji Tanza­nia yamewezesha utoaji wa Hatifungani ya Miundom­binu ya miaka mitano iit­wayo Samia Infrastructure Bond kwa ajili ya ujenzi wa miundombinu ya barabara vijijini na mijini, ambapo kiasi cha shilingi bilioni 323.09 kimepatikana, sawa na mafanikio ya asilimia 215.4.

Lengo kuu la Hatifungani hii ni kuwawezesha wakan­darasi wa ndani (local con­tractors) ambao wanafanya kazi na Wakala wa Barabara za Vijijini na Mijini Tanzania (TARURA) kuwa na uwezo wa kifedha ili kutekeleza kwa ufanisi na kwa wakati miradi ya ujenzi wa miun­dombinu ya barabara. Hati­fungani hii imeorodheshwa kwenye Soko la Hisa la Dar es Salaam, na imewezesha utekelezaji wa azma ya Mhe. Rais Samia ya kuimarisha miundombinu ya barabara nchini.

Mafanikio makubwa katika mifuko ya uwekezaji wa pamoja

CPA. Mkama pia amesema, katika kipindi cha miaka minne, kumekuwa na maendeleo makubwa katika mifuko ya uwekezaji wa pamoja, ambapo mifu­ko mipya inayotoa fursa kwa wawekezaji wa kada mbalimbali kuwekeza katika masoko ya mitaji imeanzish­wa. Hatua hii imewezesha kuongezeka kwa thamani ya mifuko ya uwekezaji wa pamoja kwa asilimia 454.6 na kufikia Sh 2.8 trilioni, ikilinganishwa na Sh 500.3 bilioni mwaka 2021.

Mifuko mitano ya Uwekez­aji wa Pamoja ya kampuni ya iTrust Finance Limited iitwayo iGrowth Fund, iIn­come Fund, iCash Fund, iSave Fund na Imaan Fund

Mifuko miwili ya Uwekez­aji wa Pamoja ya kampuni ya Sanlam Investments East Africa Limited iitwayo San­lam Pesa Money Market Fund na Sanlam USD Fixed Income Fund.

Mifuko miwili ya Uwekez­aji wa Pamoja ya kampuni ya Orbit Securities Limited iitwayo Inuka Fund na Orbit Index Fund.

Mfuko wa Uwekezaji wa Pamoja wa kampuni ya Watumishi Housing Invest­ments uitwaoFaida Fund.

Mfuko wa Uwekezaji wa Pamoja wa kampuni ya Zan Securities Limited uitwao Timiza Fund.

Mfuko wa Uwekezaji wa Pamoja wa kampuni ya UTT AMIS PLC uitwao Juhudi Fund.

Mfuko wa Uwekezaji wa Pamoja wa kampuni ya Global Alpha Capital Limit­ed uitwao Alpha Halal Fund unaowekeza katika bidhaa za masoko ya mitaji zinazo­kidhi misingi ya Shariah.

Matumizi ya teknolojia yaongeza wigo wa ushiriki wa wawekezaji aidha

CPA. Mkama amese­ma CMSA imewezesha kuanzishwa kwa mifumo bunifu ya uuzaji na ununuzi wa dhamana za masoko ya mitaji kwa kutumia Teknolo­jia ya Habari na Mawasilia­no ikiwa ni pamoja na simu za mikononi na intaneti.

Jitihada hizi zimewezesha kuanzishwa kwa mifumo ya Sim Invest, Hisa Kiganjani, WekezaWHI na M-Wekeza ambayo inatumika kurahisi­sha upatikanaji wa huduma za masoko ya mitaji kwa wananchi wengi zaidi mijini na vijijini.

Ongezeko la wataalamu na taasisi zenye weledi na ujuzi wa viwango vya kimataifa

CPA. Mkama pia alibaini­sha kuwa, katika Kipindi cha miaka minne ya Mhe. Dk Samia, CMSA imetekeleza mikakati mbalimbali ili­yowezesha kuongezeka kwa wataalamu wenye weledi na ujuzi unaotambulika kimataifa; kuongezeka kwa leseni zilizotolewa kwa kampuni zinazotoa huduma katika masoko ya mitaji na kuanzishwa kwa mpango wa mafunzo endelevu kwa watalaamu na watendaji katika masoko ya mitaji.

Wataalamu wa maso­ko ya mitaji wanaot­ambulika kimataifa wameongezeka kwa asilimia 82.8

Katika jitihada za kuongeza wataalamu wenye weledi na ujuzi wa k i m a ­t a i f a kwenye maso­ko ya mit­a j i , CMSA inashirikiana na Taasisi ya Uwekezaji na Dhamana ya nchini Uinger­eza (Chartered Institute for Securities and Invest­ment, CISI) kutoa mafunzo yanayotambulika kimataifa kwa watendaji wa masoko ya mitaji hapa nchini.

Mafunzo haya yameweze­sha idadi ya wataalamu wanaokidhi viwango vya kimataifa kuongezeka kwa asilimia 82.8 na kufikia 903 katika kipindi kilichoishia Februari 2025 kutoka 494 katika kipindi kilichoishia Februari 2021. Aidha, mafunzo haya yamewapatia wataalamu wa masoko ya mitaji fursa ya kupata lese­ni za kutoa huduma katika masoko ya kitaifa, kikanda na kimataifa.

Kampuni zenye leseni ya kutoa huduma katika maso­ko ya mitaji zaongezeka kwa asilimia 60.4

Utekelezaji wa mafunzo kwa watendaji wa masoko ya mitaji yanayotambulika kimataifa yamewezesha idadi ya watendaji wa maso­ko ya mitaji wenye leseni ya CMSA kuongezeka kwa asilimia 60.4 na kufikia 231 Februari 2025 kutoka 144 Februari 2021.

Kuongezeka kwa idadi ya watendaji wa masoko ya mitaji ni hatua muhimu kati­ka kuwezesha utekelezaji wa Mpango wa tatu wa Taifa wa Huduma Jumuishi za Fedha wenye lengo la kurahisisha upatikanaji wa huduma za kifedha kwa wananchi.

Kuanzishwa kwa mpango wa mafunzo endelevu kwa wataalamu wa masoko ya mitaji

CMSA imeanzisha Mpan­go wa Mafunzo Endelevu kwa Wataalamu wa Masoko ya Mitaji (Continuous Pro­fessional Development Pro­gram, CPD) wenye lengo la kuhuisha uelewa na kujenga uwezo wa watalamu hawa kuhusu fursa mpya, mab­adiliko, changamoto na masuala yanayoibuka siku hadi siku katika nyanja za masoko ya mitaji nchini na ulimwenguni kote.

Hatua hii ni muhimu kati­ka kutekeleza mpango mkuu wa maendeleo ya sekta ya fedha wenye lengo la kujen­ga uwezo wa rasilimali watu katika sekta ya fedha.

Mafanikio katika kuongeza huduma jumuishi za kifedha

Sekta ya masoko ya mitaji imepiga hatua kubwa katika kuongeza huduma jumui­shi za kifedha. Kuongezeka kwa matumizi ya Teknolojia ya Habari na Mawasiliano ikiwa ni pamoja na simu za mikononi, kumetoa wigo mpana kwa wawekezaji wa kada mbalimbali kushiriki katika masoko ya mitaji.

Aidha, kuanzishwa kwa ushirikiano baina ya watendaji wa masoko ya mitaji na benki za biashara, kampuni za simu na Shirika la Posta kumeongeza zaidi upatikanaji wa huduma za masoko ya mitaji, husu­san jamii ambazo zilikuwa hazifikiwi kirahisi. Halikad­halika, CMSA imetekeleza programu mbalimbali za kutoa elimu kwa umma kwa lengo la kuongeza uelewa wa wananchi kuhusu fur­sa zinazopatikana katika masoko ya mitaji. Programu zilizotekelezwa ni pamoja na:

Kuendesha semina kuhusu masoko ya mitaji

CMSA imeendesha semi­na zenye lengo la kutoa elimu kwa umma kuhusu fursa na faida zinazopa­tikana kwenye masoko ya mitaji. Mada na semina hizo zimetolewa kwa makundi mbalimbali, ikiwa ni pamo­ja na vijana, vikundi vya wanawake, wajasiriamali, watunga sera, waheshi­miwa wabunge, taasisi za umma na binafsi, makundi ya kijamii na watu wenye mahitaji maalumu.

Kushiriki katika maonyesho ya kitaifa na kimataifa

CMSA imeshiriki katika maonyesho ya kitaifa na kimataifa yenye lengo la kutoa elimu kuhusu fursa na faida zinazopatikana kwenye masoko ya mitaji, ikiwa ni pamoja na Wiki ya Wawekezaji Duniani, Wiki ya Huduma za Fedha, Maonyesho ya Kimataifa ya Biashara ya Sabasaba, Maonyesho ya Kimataifa ya Wakulima (NaneNane), Maonyesho ya Kimataifa ya Biashara ya Zanzibar na Maonyesho ya Baraza la Uwezeshaji Wananchi Kiu­chumi (NEEC).

Kuendesha mashindano kwa wanafunzi wa vyuo vikuu na taasisi za elimu ya juu

CMSA imeendesha mash­indano kwa wanafunzi wa vyuo vikuu na taasisi za elimu ya juu kuhusu maso­ko ya mitaji na uwekezaji. Mashindano hayo yame­onyesha mafanikio makub­wa kutokana na kuendesh­wa kwa kutumia njia ya mitandao ya kielektroniki yaani simu za mikononi na intaneti.

Mashindano haya yame­saidia kuongeza elimu ya masoko ya mitaji kwa vijana wa vyuo vikuu na taasisi za elimu ya juu, ambapo idadi ya washiriki imeongezeka na kufikia wanafunzi 88,871 katika kipindi kilichoishia Februari 2025 kutoka wana­funzi 48,662 katika kipindi kilichoishia Februari 2021, ikiwa ni ongezeko la asilimia 82.6.

Mashindano haya yame­kuwa na matokeo chanya kwa kuongeza idadi ya wawekezaji vijana 10,000 katika masoko ya mitaji; kuanzishwa kwa Juk­waa la Wawekezaji Vijana lenye wanachama zaidi ya 6,000 ambalo linawezesha wawekezaji vijana kupata elimu na uzoefu wa uwekez­aji katika masoko ya mita­ji. Hatua hii ni sehemu ya utekelezaji wa azma ya Seri­kali ya kuwawezesha vijana kiuchumi.

Uwepo wa mazingira wezeshi ya kisheria na kiu­tendaji

CPA. Mkama pia amesema katika kuweka mazingira wezeshi ya kisheria, CMSA imetekeleza yafuatayo: imetoa Mwongozo ya kue­ndesha na kusimamia bid­haa za mitaji halaiki yaani Guidelines for Investment-based Crowdfunding, ime­toa mwongozo wa utoaji wa hatifungani za sukuk kwa kampuni na taasisi za umma yaani na imefanya mapitio ya Sheria ya Masoko ya Mit­aji na Dhamana, Sura 79 ya Sheria za Tanzania, ambapo maboresho yamefanyika kwenye Sheria kwa kui­marisha masharti ya kulin­da maslahi ya wawekezaji wenye hisa chache katika kampuni za umma na zili­zoorodheshwa katika Soko la Hisa.

CPA. Mkama amehitimi­sha kwa kusema kuwa, Sekta ya Masoko ya Mitaji Tan­zania ni imara na himilivu na kuwa CMSA itaendelea na jitihada zenye lengo la kuchagiza na kutoa mchan­go chanya katika kujen­ga uchumi shindani kwa maendeleo ya watu. CPA.

Mkama amemtakia Mhe. Rais Dk. Samia heri katika uongozi wake na kumuom­bea kwa Mwenyezi Mungu afya njema, baraka na fana­ka katika kutekeleza kazi ya kuleta maendeleo ya jamii na kukuza uchumi wa nchi kwa ujumla.