Kusitishwa kwa mkataba wa ushirikiano wa kijeshi kati ya Chad na Ufaransa, uliotangazwa siku ya Alhamisi, Novemba 28 na mkuu wa diplomasia ya Chad baada ya ziara rasmi ya mwenzake wa Ufaransa, kunazua maswali kadhaa: kwa nini uamuzi huu wa Ndjamena? Na ni nini matokeo ya moja kwa moja kwa uwepo wa jeshi la Ufaransa huko Sahel na kwa upana zaidi barani Afrika?
Matangazo ya kibiashara
Kwa wakati huu, hakuna uhakika kuhusu uamuzi wa Chad wa “kusitishwa kwa ushirikiano wa kiulinzi, uliotiwa saini na Jamhuri ya Ufaransa“. Washauri wa Ufaransa wanaorodhesha matukio ambayo yangeweza kuwa ya kuudhi kwa upande wa Chad. Wanabainisha kuwa Waziri wa Mambo ya Nje wa Ufaransa, Jean-Noël Barrot, alielekeza ziara yake huko Ndjamena na Adré katika vita vya nchi jirani ya Sudani na misaada ya kibinadamu na hakuzungumza vya kutosha kuhusu Chad.
Msaada wa uwezo wa Ufaransa ulioahidiwa kwa jeshi la anga la Chad pia umeshindwa. Pia haijatengwa kuwa mamlaka ya Chad imeona nia ya Ufaransa ya kuhamisha majeshi yake kutoka Chad kwenda Côte d’Ivoire. Hatimaye, Maxime Shugaley, mshawishi wa Urusi aliyewekwa chini ya vikwazo vya Marekani na Ulaya, ambaye alikuwa amefungwa kwa miezi miwili huko Ndjamena, aliachiliwa hivi karibuni. Kuanzia hapo, mawasiliano ya hali ya juu kati ya Moscow na Ndjamena yalianza. Kwa pamoja, vipengele hivi vyote vinaweza kuwa vimechangia uamuzi huu mkali.
Uamuzi huu wa Chad unanipa changamoto na kunishangaza. Labda viongozi wapya wa nchi wanaamini kuwa wameimarisha uwezo wa kiutendaji wa jeshi lao kujisikia uhuru?”, amesema Mgabon Marc Ona, kiongozi wa mashirika ya kiraia ya Afrika, kiongozi wa zamani wa shirka la Tournons la page.
Kuondoka katika mazingira safi na rahisi kwa askari elfu moja wa Ufaransa?
Swali lingine linalosubiriwa ni: je, huku ni kujiondoa kwa askari elfu moja wa Ufaransa ambao walikuwa bado wako nchini Chad? Au mkataba huu bado unaweza kubadilishwa na mwingine? Uamuzi huu wa upande mmoja kwa vyovyote vile unadhoofisha mkakati mpya barani Afrika unaoungwa mkono na Paris, ikipendekeza falsafa mpya, inayozingatia mwanga, mifumo tendaji ili kukidhi mahitaji ya washirika.
Ripoti ya Jean-Marie Bockel, mjumbe binafsi wa Emmanuel Macron kwa nchi za Kiafrika zinazohusika na urekebishaji upya wa mfumo wa kijeshi wa Ufaransa, ambayo iliwasilishwa Novemba 25 kwa Élysée, tayari inaonekana kuwa ya kizamani leo. Kwa sababu Senegal pia imesema kwamba haitaki tena kambi ya kijeshi ya kigeni katika ardhi yake. Jeshi la Ufaransa na diplomasia zinakabiliwa na hali nzito kutokana na matukio hayo.
Paris ilikuwa tayari imelazimika kuwahamisha wanajeshi wake kutoka Mali, Burkina Faso na Niger kati ya mwaka 2022 na 2023 baada ya tawala za kijeshi kuingia madarakani. Tangazo la Ndjamena pia linakuja siku moja baada ya lile lililotolewa mjini Dakar na Rais wa Senegal Bassirou Diomaye Faye ambaye alitoa wito wa kufungwa kwa kambi za Ufaransa nchini mwake, katika mahojiano yaliyotolewa kwa vyombo vya habari kadhaa.
