Kwa nini kunywa maji mengi kupita kiasi kunaweza kuhatarisha maisha?

Chanzo cha picha, Getty Images

Maelezo ya picha, Kiasi cha maji unachohitaji hutegemea mambo kadhaa, kama vile umri wako, jinsia, hali ya hewa, na kiwango cha shughuli za mwili unazofanya.

Dakika 34 zilizopita

Maji ni muhimu kwa uhai.

Miongozo mingi ya kimataifa inapendekeza kwamba wanawake wanywe takriban lita 2 za maji kwa siku, na wanaume wanywe takriban lita 2.5 kwa siku.

Hata hivyo, wanasayansi wanasema kwamba mahitaji ya maji kwa mtu binafsi yanategemea mambo mengi tofauti, kama vile hali ya hewa, shughuli za mwili, afya, na hata lishe.

Kutokunywa maji ya kutosha kunaweza kusababisha upungufu wa maji mwilini (dehydration), hali inayoweza kusababisha maumivu ya kichwa, kizunguzungu, uchovu, na matatizo ya figo.

Lakini pia, kunywa maji mengi kupita kiasi kunaweza kuwa hatari na hata kusababisha kifo, hasa pale inapoharibu usawa wa madini mwilini, kama vile sodiamu.

Maji yanachukua takriban asilimia 60 ya uzito wa mwili wa binadamu, na hupatikana ndani ya seli, katika viungo, kwenye damu, na kwenye njia mbalimbali ndani ya mwili.

“Maji ni kirutubisho,” anasema Dkt. Nydia Rodriguez-Sanchez, mtaalamu wa unywaji maji kutoka Chuo Kikuu cha Stirling nchini Scotland.

Yaani, kama vile mwili unavyohitaji protini, wanga, na vitamini, unahitaji pia maji ili kuendelea kufanya kazi vizuri — kuanzia usafirishaji wa virutubisho, uondoaji wa sumu mwilini, hadi kudhibiti joto la mwili.

Ungependa niorodheshe dalili za upungufu wa maji mwilini au namna ya kuhakikisha unakunywa maji ya kutosha kila siku?

Unaweza pia kusoma

“Tunalenga zaidi protini, vitamini, wanga na nyuzinyuzi, lakini mara nyingi hatufikirii maji kama kirutubisho muhimu katika maisha yetu.”

Kwa mujibu wa Harvard Medical School, maji yana jukumu muhimu katika karibu kila kazi ya mwili. Baadhi ya majukumu muhimu ya maji ni pamoja na:

Kusafirisha virutubisho na oksijeni hadi kwenye seli

– Maji husaidia katika usafirishaji wa vitu muhimu kupitia damu hadi sehemu mbalimbali za mwili.

Kuondoa bakteria kutoka kwenye kibofu cha mkojo

– Husaidia kusafisha njia ya mkojo, na hivyo kuzuia maambukizi.

Kusaidia mmeng’enyo wa chakula

– Maji yanahitajika katika kila hatua ya usagaji chakula, kuanzia mdomoni hadi kwenye utumbo.

Kuzuia kufunga choo (constipation)

– Hufanya kinyesi kiwe laini na rahisi kutoka, hivyo kuzuia matatizo ya tumbo.

Kusawazisha shinikizo la damu katika kiwango cha kawaida

– Maji husaidia kuweka kiasi sahihi cha damu na kudhibiti msukumo wa damu.

– Hutoa “mafuta ya asili” kwenye viungo, hivyo kupunguza msuguano na maumivu.

Kulinda viungo na tishu

– Maji hulinda viungo nyeti kama macho, ubongo, na uti wa mgongo dhidi ya mshtuko na madhara.

Kudhibiti joto la mwili

– Kupitia kutoa jasho, mwili hutumia maji kupunguza joto na kuzuia kuchemka kupita kiasi.

Kusawazisha usawa wa madini mwilini (kama sodiamu)

– Maji husaidia kusawazisha madini muhimu mwilini, ambayo ni muhimu kwa kazi za seli na mfumo wa neva.

Kwa kifupi, maji si tu kinywaji cha kukata kiu — ni sehemu muhimu ya uhai. Kunywa maji kwa kiasi kinachofaa ni moja ya njia rahisi kabisa ya kuboresha afya yako kila siku.

Nini hutokea ikiwa hautakunywa maji ya kutosha?

Miili yetu inapoteza maji kila wakati kwa kutokwa na jasho, kukojoa, na hata kupumua. Ili mwili ufanye kazi vizuri, maji haya yaliyopotea yanahitaji kurejeshwa. Utaratibu huu unaitwa usawa wa maji.

Wakati mwili unapoteza maji zaidi, upungufu wa maji mwilini unaweza kutokea, hali ambayo inaweza kusababisha matatizo makubwa ya afya.

Dalili za upungufu wa maji mwilini (dehydration) ni pamoja na:

Mkojo kuwa wa rangi ya manjano iliyokolea na kuwa na harufu kali

Kukojoa mara chache kuliko kawaida

Kuhisi kizunguzungu au kupepesuka

Kujisikia mchovu au dhaifu

Kinywa, midomo, na ulimi kuwa vikavu

Macho kudidimia au kuonekana kama yanaingia ndani

Mapigo ya moyo kwenda kasi sana (rapid heart rate)

Kushindwa kwa viungo vya mwili kufanya kazi (organ failure)

Kwa mujibu wa Shirika la Afya Duniani (WHO), hali hizi kali zinaweza kuhatarisha maisha, hasa kwa watoto wadogo, wazee, na watu wenye magonjwa sugu.

Je kuna hatari kunywa maji kupita kiasi?

Jibu ni ndiyo. Kunywa maji mengi sana kwa muda mfupi kunaweza kuwa na madhara makubwa kiafya.

Hali hii inajulikana kama hyponatremia au “water intoxication” (sumu ya maji).

Inatokea wakati kiwango cha sodiamu katika damu kinaposhuka sana, na kusababisha seli za mwili, hasa za ubongo, kuvimba.

Dalili za hyponatremia (kiwango cha chini sana cha sodiamu kwenye damu) ni pamoja na:

Mnamo mwaka wa 2018, Johanna Perry alikuwa akifanya mazoezi kwa ajili ya London Marathon pamoja na binti yake na mume wa binti yake. Ilikuwa ni siku ya joto sana, na alikunywa maji mengi ambayo wahisani waligawa kwa washiriki wa mbio hizo.

“Kitu cha mwisho ninachokikumbuka ilikuwa alama za nusu marathon,” aliiambia BBC The Food Chain.

Johanna alijikokota hadi kuamka akiwa katika ICU (kitengo cha wagonjwa mahututi) kwa siku tatu.

Mume wake alirekodi video yake akivuka mstari wa kumaliza mbio, lakini hakukumbuka tukio hilo.

“Mume wangu na marafiki wengine walikuwepo. Walinipungia mikono, lakini mwili wangu ulikuwa unatetemeka. Tulipofika nyumbani, nilijihisi mgonjwa sana na nilipoteza fahamu,” alisema Johanna.

“Nilikunywa maji mengi sana kiasi kwamba chumvi na virutubisho vyote ambavyo mwili wangu unahitaji kufanya kazi vilipotea kabisa.”

Suala la Johanna linaonyesha kile kinachotokea wakati mwili unapata kiwango kikubwa zaidi cha maji kuliko inavyopaswa.

Maji yanachukuliwa haraka na kuingia kwenye mzunguko wa damu. Figo zinasafisha maji yaliyoingizwa kwa ziada na kutoa mkojo. Hata hivyo, figo zetu zina uwezo wa kuchakata maji takriban lita 1 kwa saa pekee.

Kwa hivyo, kunywa maji zaidi ya kiwango hiki kwa muda mfupi inaweza kusababisha madhara makubwa, kama vile hyponatremia.

Hiki ni kisa cha kusikitisha kinachoonyesha madhara ya kunywa maji kupita kiasi, jambo ambalo linatufundisha kuwa ni muhimu kunywa maji kwa kiasi kilicho sahihi na kufuata mwongozo wa kiafya.

Mtu anapaswa kunywa maji kiasi gani?

Chanzo cha picha, Getty Images

Maelezo ya picha, Vipo vyakula vingi vyenye maji mengi.

Kwa afya bora, mashirika mengi ya afya yanapendekeza kunywa glasi 6-8 za maji kila siku.

Shirika la Usalama wa Chakula la Ulaya (EFSA) linapendekeza kwamba wanawake wanapaswa kunywa lita 2 za maji kwa siku na wanaume lita 2.5 kwa siku.

Hii inajumuisha maji kutoka vyanzo vyote, ikiwa ni pamoja na chakula, si tu vinywaji.

Vyakula vingi vinavyoliwa vina maji, ikiwa ni pamoja na matunda, mboga, mchele, na hata maharage. Kwa mfano, tikiti maji lina asilimia 92 ya maji.

Hata hivyo, mapendekezo haya yanaweza kuwa si ya kila mtu, kwani mahitaji ya maji yanaweza kutofautiana kati ya mtu na mtu.

Profesa John Speakman kutoka Chuo Kikuu cha Aberdeen alikua sehemu ya utafiti wa kimataifa uliofuatilia matumizi ya maji ya watu zaidi ya 5,000 kutoka nchi 23 duniani. Anasema:

Mwanaume kati ya miaka 20 na 60 anahitaji takriban lita 1.8 za maji kwa siku, wakati mwanamke wa umri huo anahitaji lita 1.5 hadi 1.6.

Hata hivyo, watu walio na umri wa miaka 85 na zaidi wanahitaji takriban lita 1 ya maji kwa siku.

Kiasi cha maji ambacho mwili wako unahitaji kinategemea mambo mbalimbali kama vile uzito wako, kiwango cha shughuli za kimwili, umri, jinsia, na mazingira.

“Jambo muhimu zaidi linaloathiri ni kiasi gani cha maji unachohitaji,” anaongeza.

“Ikiwa unaishi katika eneo lenye joto na unyevunyevu, mahitaji yako ya maji yatakuwa makubwa kuliko mtu anayeishi katika eneo lenye baridi na kavu.”

Kiu ni ishara ya asili kwamba mwili wako unahitaji maji.

Rangi ya mkojo wako ni kiashiria kingine kizuri cha jinsi ulivyo na maji.

Kwa mfano, mkojo wa rangi ya njano unaonyesha kuwa una maji mengi, wakati mkojo wa njano iliyokolea unaonyesha upungufu wa maji mwilini.

Pia utahitaji kunywa maji zaidi ikiwa unatapika au kuhara.